در سال های نه چندان دور، عیب یابی مادربرد و یافتن عیوب کار نسبتاً دشواری بود، اما خوشبختانه مادربردهای مدرن امروزی دارای نشانگرهای LED، نمایش کد خطا، بوق عیب یابی (POST) و البته نرم افزار بسیار پیشرفته ای هستند که باعث شد تشخیص مشکلات آسان باشد. در زیر علاوه بر معرفی علائم خرابی مادربرد و دلایل خرابی آن، در مورد علائمی که حاکی از نزدیک شدن به مرگ مادربرد است صحبت خواهیم کرد.

عیوب و مشکلات مادربرد معمولاً تأثیر مستقیمی بر کل سیستم دارد که شامل کار نکردن تا خراب شدن، خاموش شدن و حتی بوت نشدن سیستم می شود. بنابراین، دانستن دلایل خرابی مادربرد بسیار مهم است.

معرفی

قبل از اینکه به علائم خرابی مادربرد بپردازیم، اجازه دهید ابتدا خطاهای سیستم را به دو دسته تقسیم کنیم تا روند عیب یابی آسان تر شود.

دسته اول عیوب و مشکلاتی است که پس از درخواست هیچ تغییر فیزیکی یا نرم افزاری در سیستم رخ نداده است. تغییرات فیزیکی می تواند شامل نصب سخت افزار جدید، جداسازی و نصب مجدد آن و مواردی از این دست باشد. تغییرات نرم افزار عمدتاً به دستکاری بایوس مادربرد، درایورها، برنامه های کنترل دستگاه و موارد مشابه مربوط می شود.

بنابراین اگر تغییراتی در سیستم خود ایجاد کرده اید و اکنون سیستم به درستی کار نمی کند، لازم است همان تغییرات را بررسی کنید که شامل بررسی کابل ها و نصب صحیح قطعات برای بررسی سازگاری و اصالت قطعه جدید می شود. بدیهی است که باید تنظیمات نرم افزار را نیز بازیابی کنید.

دسته دوم عیوب و مشکلاتی است که آنها یک بار حاضر شدند شما هیچ تغییر خاصی را قبل از وقوع اعمال نکردید. این نقص‌ها می‌توانند جدی باشند و ممکن است نشانه‌ای از مرگ یا خرابی مادربرد باشند.

اکنون زمان آن است که با علل و علائم خرابی مادربرد آشنا شوید. با ما بمان.

علائم خرابی مادربرد

باید در نظر داشته باشید که خرابی قطعات مختلف کامپیوتر با هم می تواند باعث بوت نشدن یا عملکرد صحیح کامپیوتر شود و لزوماً نمی توان خرابی کامپیوتر را به عنوان نشانه ای از خرابی یا از بین رفتن مادربرد تلقی کرد. با این حال، علائم و نشانه هایی وجود دارد که احتمال معیوب بودن مادربرد را تقویت می کند. مهمترین علائم خرابی مادربرد موارد زیر است:

• قبل از سیستم عامل روی POST یا بوت شدن سیستم گیر کرده است
• LED های تشخیصی روشن یا چشمک می زنند
• عدم انتخاب قطعات جدید یا سالم
• گرم شدن غیرعادی برخی از قسمت ها یا قسمت های مادربرد
• دود از مادربرد خارج می شود
• بوی سوختگی از مادربرد می آید
• هیت سینک چیپست یا مدار منبع تغذیه در مدت زمان کوتاهی بیش از حد گرم می شود
• برخی از کانکتورها، پورت ها و اسلات ها کار نمی کنند
• خطای صفحه آبی مرگ با منشاء سخت افزاری رخ می دهد
• درایورها نصب نشد

اگرچه برخی از علائم واضح مانند سوزش، گرمی و استشمام بوی سوختن می‌تواند نشانه مطمئنی از خرابی مادربرد باشد، اما برخی دیگر از علائم خاص نیستند و ممکن است ناشی از مشکلات کارت گرافیک، رم، پردازنده یا حتی برق باشند. بنابراین، اگر یکی از علائم آشکار با علائم دیگری از خرابی مادربرد همراه باشد، احتمالاً مادربرد مشکل دارد.

در زیر هر یک از علائم ذکر شده را با جزئیات بیشتری بررسی می کنیم.

علائم مرگ مادربرد

اگر مادربرد کاملاً آسیب دیده باشد و نتواند روشن یا بوت شود، معمولاً اصلاً بوت نمی شود یا در هنگام بوت و POST از کار می افتد. همچنین ممکن است سیستم در یک حلقه POST گیر کند و فن ها، برق و LED ها هر چند ثانیه یکبار خاموش و روشن شوند. در این مواقع تصویری وجود ندارد و سیستم هرگز به مرحله بوت نمی رسد.

اگر با علامت مادربرد معیوب مواجه شدید، بهتر است همه چیز را به صورت بصری و بصری بررسی کنید، از اتصال صحیح کانکتورها گرفته تا عدم تماس، عدم مشاهده سوختگی، گرم نشدن بیش از حد چیپست و غیره. اما در صورت مشاهده عیب فیزیکی آشکار مانند سوختگی، شکستگی قطعات، ذوب شدن یا گرم شدن بیش از حد، باید دست از جسارت بردارید و با گارانتی یا تعمیر مشورت کنید.

در پاسخ به این سوال که مادربرد مرده چه علائمی دارد، می توان گفت که اگر مادربرد آسیب ببیند، سیستم به هیچ وجه بوت نمی شود. اما در مواردی که قسمتی از مادربرد (مثلاً یک اسلات) خراب باشد، قطعات سالم تشخیص داده نمی شوند و کار نمی کنند. در چنین مواردی، می‌توانید اجزای سالم را روی اسلات‌ها، پورت‌ها یا هدرهای دیگر امتحان کنید.

اگر سوال شما این است که چگونه بفهمم مادربردم سوخته است یا نه، در این قسمت سعی کرده ایم پاسخ شما را دریافت کنیم.

عدم شناسایی قطعات سالم یا جدید

اگر قطعه سالمی مانند کارت گرافیک، رم یا SSD دارید که روی سیستم شما شناسایی نمی شود، اما آن را روی سیستم دیگری امتحان کرده اید و درست است، ممکن است مادربرد ایراد داشته باشد. معمولا قطعات استاندارد مانند کارت گرافیک یا SSD از نظر سازگاری مشکلی ندارند، البته بهتر است از سازگاری محصول با مادربرد و سیستم خود اطمینان حاصل کنید.

در چنین مواقعی برای تست سلامت مادربرد بهتر است قطعه سالم دیگری را روی آن امتحان کنید. فراموش نکنید که بهتر است تنظیمات بایوس را ریست و آپدیت کنید.

درجه حرارت بالا

یکی از نشانه های خرابی یا سوختن قطعات مادربرد، افزایش دمای قطعات در مدت زمان بسیار کوتاهی است. برای مثال، یک قطعه الکترونیکی نباید آنقدر داغ شود که لمس آن در عرض چند ثانیه تا چند دقیقه دردناک شود.

همچنین گرم شدن بیش از حد چیپست و مدار تغذیه با وجود اینکه سیستم کار نمی کند می تواند نشانه ای از خرابی مادربرد باشد.

هیچ گاه نقص های فیزیکی را نادیده نگیرید، به خصوص اگر مربوط به منبع تغذیه باشد، زیرا مشکل تنها خود مادربرد نیست، بلکه می تواند CPU، کارت گرافیک، SSD و سایر قطعات را بسوزاند.

چراغ خطای LED را روشن کنید یا کد خطا را نمایش دهید

اگر قطعات سالمی را به سیستم وصل کرده اید اما LED آن قطعه بی دلیل روشن می شود یا کد خطای نمایش داده شده مربوط به همان قطعه است، ممکن است مشکل از خود مادربرد باشد. البته در مورد پردازنده و رم بهتر است از سازگاری آنها با بایوس مادربرد اطمینان حاصل کنید و راحت ترین راه، آپدیت بایوس است.

خوشبختانه امروزه بسیاری از مادربردها از به روز رسانی بایوس بدون نصب بسیاری از اجزای سیستم پشتیبانی می کنند.

گزینه دیگر شما برای عیب یابی و یافتن دلایل خرابی مادربرد می تواند تست قطعه مشکوک بر روی سیستم دیگری باشد. برای مثال، اگر مشکلی در کارت گرافیک شما پیش بیاید و روی سیستم شما کار نکند، ممکن است آن را روی سیستم دیگری آزمایش کنید.

برخی یا تمام اسلات های رم، کارت گرافیک و M.2 از کار می افتد که نشانه ای از خرابی مادربرد است. این مشکلات می تواند ناشی از سوختن چیپست، شکسته شدن مسیرهای ارتباطی، آسیب به خود اسلات و در برخی موارد آسیب به سوکت پردازنده باشد.

نتیجه

عیب یابی کامپیوتر کار ساده ای نیست و باید قدم به قدم یا بر اساس دانش و تجربه علائم خرابی قطعات مختلف را بررسی کرد. اما علل خرابی مادربرد عمدتاً فیزیکی است که شامل دمیدن خازن، سوختگی، گرم شدن بیش از حد، قطع شدن مسیرهای ارتباطی PCB و مواردی از این دست می شود.

از جمله نشانه های مرگ مادربرد می توان به گیرکردن در ناحیه POST، راه اندازی مجدد بی پایان و عدم خروجی تصویر اشاره کرد. اما اگر سیستم از مرحله POST عبور می کند و LED های مادربرد نشان می دهد که هارد یا SSD کار می کند، باید به دنبال خروجی تصویر در کابل تصویر، مانیتور یا کارت گرافیک باشید.

به طور خلاصه باید بگوییم که عیب یابی مادربرد یک امر تخصصی است، هرچند با دانستن برخی از نشانه های خرابی مادربرد می توانید در بسیاری از موارد خودتان آن را عیب یابی کنید.

متاسفانه از طریق روش های سخت افزاری می توان به سن مادربرد پی برد و تنها با نگاهی به ظاهر، سال ساخت، مدت گارانتی و … می توان به این سوال که سن مادربرد را بررسی کرد پاسخ داد.