همانطور که وعده داده شده بود شرکت اینتل ساعتی پیش از جدیدترین پردازنده های نسل 14 خود در حوزه موبایل (لپ‌تاپ) به صورت رسمی رونمایی کرد. این رونمایی در خلال رویداد اینتل AI Anywhere اتفاق افتاد و برگ برنده این سری جدید که حالا با نام Core Ultra به جای Core i نامیده می‌شوند، قابلیت‌های هوش مصنوعی جدید آنها خواهد بود. در ادامه با معرفی پردازنده های Meteor Lake لپ تاپ مجهز به هوش مصنوعی در سطح سخت‌افزار همراه ما باشید.

دوران Core Ultra اینتل آغاز می‌شود!

اینتل از امروز اولین تراشه‌های Core Ultra نسل چهاردهم «Meteor Lake» خود را در لپ‌تاپ‌ها عرضه می‌کند، که عصر جدید «AI PC» را آغاز می‌کند؛ در واقع این نسل آمده‌اند تا به ما بگویند که باید چه انتظاری از آنها و پردازنده‌های نسل بعدی موبایل (لپ‌تاپ) داشته باشیم.

به صورت خلاصه بخواهیم به شما بگوییم مراسم امشب اینتل شامل بخش‌های بسیار مهمی در مورد ادامه راه و استراتژی تیم آبی بود. اولین خبر مهم منحل شدن رویه قبلی در نامگذاری بود که پیش از این نیز در موردش شنیده بودیم. از این به بعد پردازنده‌های اینتل با نام Core Ultra در حوزه موبایل نامیده خواهند شد.

خبر مهم بعدی آن است که سری P از محصولات موبایل اینتل حذف می‌شوند ولی دو سری محبوب H و U با همان ویژگی‌های قبلی به حیاتشان ادامه خواهند داد.

اگرچه نتایج بنچمارک فاش شده است، ما اطلاعات فعلی ما در مورد محصولات Core Ultra اینتل چندان گسترده نیست. اگرچه شرکت AMD به تازگی سری جدید Ryzen 8000 خود را معرفی کرده ولی اینتل در مراسم رونمایی، مقایسه پردازنده‌های خود را با سری‌های Ryzen 7000 و Ryzen 7040 انجام داده است که این روزها چندان بروز و جدید محسوب نمی‌شوند.

دو برگ برنده اصلی پردازنده‌های Core Ultra جدید اینتل را باید ابتدا در افزایش بسیار زیاد توان پردازش گرافیکی داخل تراشه و در ادامه ساخت بر اساس لیتوگرافی یا همان فناوری ساخت 7 نانومتری Intel 4 دانست که به صورت ویژه موجب کاهش توان مصرفی قابل توجه تراشه خواهد شد.

سومین فاکتور همان طور که گفتیم، هوش مصنوعی است ولی باید به این حقیقت نیز اذعان کنیم که ظهور کامپیوترهای رده کاربری یا همان PCهایی که به قابلیت‌های هوش مصنوعی مجهز شده‌اند ممکن است کمی کندتر از آنچه اینتل می‌خواهد اتفاق بیفتد چرا که حداقل توسعه‌دهندگان نرم‌افزار هنوز داده کافی برای استفاده از «واحد پردازش عصبی» جدید در Meteor Lake اطلاعات زیادی ندارند و شاید نیاز به یکی دو سال زمان باشد تا این بخش به صورت ویژه در کیت‌های توسعه جای گرفته و در نرم‌افزارهای تخصصی و حتی عمومی وارد شود. در واقع آن وقت است که باید منتظر اولین تراشه Core Ultra 9 باشیم.

اینتل همچنین این مورد را اعلام کرده که پردازنده های Core Ultra (به غیر از سه پردازنده که در سه ماهه اول یا 2024 عرضه می‌شوند) در بیش از 230 مدل رایانه شخصی منحصر به فرد از بیش از 35 سازنده لپ‌تاپ و AiO حاضر خواهند شد. اولین شرکت‌های عرضه کننده این محصولات شرکت‌های ایسر و لنوو هستند که در کنار سامسونگ محصولات خود را در بازار عرضه خواهند کرد.

چیپ Intel Core Ultra جدید چیست؟

همانطور که در ابتدای مطلب عنوان کردیم، پردازنده‌های Core Ultra جدید اینتل، حرف «i» را که در نسخه‌های قبلی تراشه‌های Core اینتل پس از کلمه Core می‌آمد حذف کرده و به جای آن صفت Ultra (را که به نظر شخصی من چندان ضروری هم نیست) جایگزین کرده‌اند.

همچنین به یاد داشته باشید که در پردازنده‌های جدید، هسته‌های بسیار کم‌مصرف جدید با نام LP E-cores در کنار هسته‌های E-Core یا کم‌مصرف قبلی جای می‌گیرند. هسته‌های P-Core یا پرقدرت قبلی هم در این ساختار وجود دارند. برای عملیات هایپرتدرینگ، تنها باید به هسته‌های P تکیه کرد ولی عملیات بوست کلاک در هر دو گروه E و  P انجام می‌شوند.

پردازنده گرافیکی یکپارچه در این سری، سرعت و تعداد هسته های Xe خاص خود را دارد. در نهایت، حتی NPUها نیز ویژگی‌های تعیین کننده خود را دارند.

پردازنده‌های Intel Core Ultra H

به عنوان شروع توضیح در مورد محصولات جدید رده لپ‌تاپ اینتل، با تراشه‌های سری H شروع می کنیم، که به حداقل 28 وات توان پایه و تا 64 وات یا 115 وات حداکثر توان توربو نیاز دارند. لازم به ذکر است که در مراسم امشب اعلام شد که تراشه‌ها می‌توانند با توان بین 20 وات تا 35 وات نیز کار کنند، که در این شرایط توان TDP توربو را به 64 وات می‌رساند؛ در غیر این صورت، اگر تراشه‌های مورد استفاده در یک دستگاه روی 35 تا 65 وات قدرت پایه تنظیم شده باشند، توان مصرفی توربو آنها حتی می‌تواند به 115 وات نیز برسد. شاید این توضیح کمی گیج‌کننده باشد ولی ظاهراً برای محاسبه توان مصرفی دقیق پردازنده باید به جزئیات متعددی توجه کرد. به همین دلیل ما خلاصه وضعیت پردازنده‌های مذکور را در به صورت زیر در اختیار شما دوستان می‌گذاریم:

NPU	iGPU	فرکانس توربو هسته‌های P	تعداد هسته و رشته	مدل
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (8 Xe, 2.3GHz)	5.0GHz	16C/22T (6P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 7 165H
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (8 Xe, 2.25GHz)	4.8GHz	16C/22T (6P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 7 155H
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (7 Xe, 2.2GHz)	4.6GHz	14C/18T (4P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 5 135H
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (7 Xe, 2.2GHz)	4.5GHz	14C/18T (4P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 5 125H

 

بنابر اعلام اینتل، میزان TDP حال حاضر پردازنده‌های سری H در نسل 14 برابر 28 وات است. سال گذشته پردازنده‌های سری P بودند که با ارائه توان 28 واتی مورد استفاده تولیدکنندگان قرار می‌گرفتند ولی در سال جدید، اینتل با حذف نام‌گذاری سری P، حالا این رده با توان 28 وات نیز به سری H منتقل شده است. این بدان معنی است که در مقایسه با نسل 13، توان مصرفی سری H در نسل 14 حالا به 28 وات حداقل رسیده، درحالیکه سری H در نسل 13 حداقل توان مصرفی 45 واتی داشتند که 17 وات بیشتر از نسل 14 بوده و به طبع، پرمصرف‌تر محسوب می‌شوند.

اما بین دو خانواده H و U در نسل 14 شباهت‌هایی نیز وجود دارد که شامل استفاده از 2 هسته LPE (هسته‌های E کم‌مصرف) در همه مدل‌هاست. همانطور که در جدول فوق مشاهده کردید، بخش NPU یا همان پردازنده شبکه عصبی نیز در همه مدل‌ها یکسان بوده و شامل شتاب‌دهنده هوش مصنوعی نسل سوم اینتل به صورت دو موتوره است که در واقع از فناوری Movidius اینتل استفاده می‌کند که در برخی از لپ‌تاپ‌های نسل 13 نیز شاهد استفاده از آنها بودیم.

البته باید در نظر داشته باشیم که اینتل در حال حاضر توسعه نسل چهارم NPUهای خود را نیز به پیش می‌برد و برای پردازنده Core Ultra نسل 15 به احتمال فراوان همه این ترکیبات دچار تغییرات گسترده خواهد شد.

تغییر جالب توجه دیگر نیز افزایش حافظه گرافیکی مشترک با رم است که در پردازشگرهای گرافیکی جدید با هسته‌های Xe به 16 گیگابایت و آن هم به صورت دو کاناله ارتقا پیدا کرده است.

پردازنده‌های UIntel Core Ultra 

پردازنده‌های کم مصرف دیگر اینتل در این خانواده سری کم مصرف یا همان Core Ultra U خواهند بود که توان حداقل TDP آنها به 15 وات می‌رسد و در حالت توربو می‌تواند به 57 وات نیز سرکی بکشد. به عنوان مقایسه باید بگوییم که در نسل 13 پردازنده‌های اینتل، میزان TDP حداقل همین 15 وات بود ولی به عنوان بیشینه، توربو بوست، توان را به 55 وات می‌رساند. مجدداً مشخصات مدل‌های این سری را در جدول زیر برای شما دوستان خلاصه کرده‌ایم که می‌توانید ببینید و با ریز پیکربندی هر یک آشنا شوید:

NPU	iGPU	فرکانس توربو هسته‌های P	تعداد هسته و رشته	مدل
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (4 Xe, 2.0GHz)	4.9GHz	12C/14T (2P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 7 165U
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (4 Xe, 1.95GHz)	4.8GHz	12C/14T (2P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 7 155U
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (4 Xe, 1.9GHz)	4.4GHz	12C/14T (2P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 5 135U
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (4 Xe, 1.85GHz)	4.3GHz	12C/14T (2P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 5 125U

 

پردازنده‌های Intel Core Ultra 9

اینتل همچنین یک رده خاص از محصولات را نیز تولید خواهد کرد که در سری Core Ultra 9 در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. این سری شامل هر دو گروه U و H می‌شوند و برای درک قابلیت‌های دقیق باید به برگه مشخصات آن مراجعه کرد.

NPU	iGPU	فرکانس توربو هسته‌های P	تعداد هسته و رشته	مدل
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (8Xe, 2.35GHz)	5.1GHz	16C/22T (6P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 9 185H
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (4Xe, 1.8GHz)	4.8GHz	12C/14T (2P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 9 164U
2X Gen3 AI Boost	Arc GPU (4Xe, 1.75GHz)	4.4GHz	12C/14T (2P/8E/2LPE)	Intel Core Ultra 9 134U

 

نکته دیگر این است که در زمان انتشار مشخصات اولیه واضح نبود که چرا ظرفیت حافظه قابل آدرس‌دهی این پردازنده‌ها را متناسب با نوع آنها، متفاوت اعلام کرده است. برای مثال اینتل اعلام کرده که اگر از حافظه‌های LPDDR5 استفاده شود تا 64 گیگابایت حافظه با این پردازنده‌های قابل استفاده هستند ولی اگر از DDR5 استفاده کنید این حجم تا 96 گیگابایت نیز فراتر می‌رود.

البته ظاهراً ویجی کریشنامورتی، مدیر ارشد مدیریت محصول گروه محاسبات مشتری اینتل دلیل این عدم تطابق را تفاوت بخش I/O در پردازنده‌های 9 واتی سری U اعلام نموده و باین کرده که این پردازنده‌ها با واحدهایی که تعداد 5 مسیر PCIe داشته و تعداد پورت‌های Thunderbolt 4 کمتری را پشتیبانی می‌کنند ساخته شده‌اند و به همین خاطر تولیدکنندگان با انتخاب پلتفرم، محدودیت‌های متفاوتی در استفاده از حافظه رم خواهند داشت.

از آنجایی که این سری همگی تراشه‌های سری نوت بوک هستند، اینتل قیمت تراشه های Core Ultra را هیچ‌گاه به صورت واضح اعلام نمی‌کند.

مصرف توان سری Core Ultra در مقایسه با رقبا و نسل قبل

در نظر داشته باشید که برگ برنده اینتل در این سری کاهش قابل توجه توان مصرفی بوده به طوریکه مهندسان این شرکت ادعا می‌کنند که یک لپ‌تاپ Meteor Lake در مقایسه با Ryzen 7 7840U، در حال Standby، 79 درصد انرژی کمتری مصرف می‌کند. به گفته اینتل، این محصولات تا 48 درصد در حالت استفاده از استریم شبکه Netflix و در مقایسه با Core i7-1370P، 25 درصد مصرف توان کمتری دارند.

در سطح سیستم، اینتل با سازندگان لپ‌تاپ برای طراحی لپ‌تاپ‌های جدید “Evo Edition” با ده ساعت عمر باتری روی صفحه‌نمایش‌های 1080P نیز وارد همکاری شده است. البته همانطور که حدس می‌زنید رزولوشن‌های بالاتر به وضوح عمر باتری را کاهش می‌دهند و به همین خاطر تمرکز اینتل و تولیدکنندگان در نسل 14 بیشتر در همین رزولوشن خواهد بود.

نکته دیگر این است که کاهش مصرف انرژی به لپ‌تاپ‌ها اجازه می‌دهد تا ظرفیت کافی باتری را در ابعاد محدود لپ‌تاپ‌ها جای دهند و در نهایت باید گفت با توجه به اقدامات اینتل، لپ‌تاپ‌های ساخته شده با پردازنده‌های نسل 14 تا 50 درصد شارژدهی بهتری نسبت به لپ‌تاپ‌های نسل 13 خواهند داشت.

دیگر قابلیت‌های پردازنده‌های Intel Core Ultra

نوت‌بوک‌هایی که تراشه‌های Core Ultra نسل چهاردهم اینتل را در داخل خود دارند، احتمالاً به استثنای چند مورد، تفاوت‌های چندان بارزی با محصولات نسل 13 نخواهند داشت. اینتل قبلاً فاش کرده بود که نسل Meteor Lake پلتفرم Core Ultra خود دارای Thunderbolt 5 نخواهد بود، اما از چهار پورت Thunderbolt 4 به جای دو پورت معمولی پشتیبانی می‌کند. به همین ترتیب، WiFi 7 را در این سری بدون آنکه سازنده لپ‌تاپ اقدام به نصب یک کارت مجزا باشد، نخواهید دید. پس باید گفت در حالت پایه محصولات این سری همگی با ارتباط وای فای 6E در اختیار کاربران قرار می‌گیرند.

اما در داخل، Meteor Lake یک اتصال x8 PCI Express 5، به علاوه دوازده خط (سه اتصال X4) PCI Express 4 و یک اتصال x8 PCIe4 را نیز اضافه می‌کند. در حالی که این پلتفرم از دو پورت USB3 و 10 پورت USB2 پشتیبانی می‌کند؛ البته بعید است که محصولی با حداکثر 4 پورت یا بیشتر را با توجه به ترندینگ این روزها بازار ببینید.

این پلتفرم از بلوتوث 5.4 نیز پشتیبانی می‌کند که به نظر می‌رسد ویژگی اصلی آن امکان اتصال و مکالمه همزمان با هزاران دستگاه (!) دیگر توسط لپ‌تاپ با استفاده از ارتباطات رمزگذاری‌شده باشد.

سرعت Core Ultra (Meteor Lake) اینتل چقدر است؟

قبل از خواندن هر عددی باید بدانید که اطلاعات ارائه شده در این بخش توسط اینتل اعلام شده‌اند و حداقل هیچ وبسایتی در حال حاضر قادر به تایید آنها نیست. اینتل ادعا می‌کند که لپ‌تاپ‌های Core Ultra مبتنی بر Meteor Lake مجهز به Intel Core Ultra 7 165H در عملکرد CPU تک رشته‌ای ۱۲ درصد از AMD 7840U بهتر عمل می‌کنند، اما میزان قدرت پردازشی در مقایسه با Intel Core i7-1370P اندکی کمتر است.

با این حال، اینتل همچنین می‌گوید که در دنیای واقعی، همه مدل‌های Core Ultra عملکرد بهتری نسبت به Ryzen 7 7840U دارند. اگر منصف باشیم، AMD به تازگی پردازنده های Ryzen 8000 / 8040 را معرفی کرد و قیاس صحیح باید بین نسل 8000 رایزن و کور اولترا اینتل صورت گیرد ولی خود تیم قرمز در جای دیگر اعلام نموده که این خانواده از نظر معماری بسیار شبیه به خانواده قبلی خود یعنی Ryzen 7000 هستند.

پردازش گرافیکی بخش دیگری است که اینتل مدعیست ارتقای بسیار بزرگی در آن اتفاق افتاده است. در مقایسه با Core i7-1370P، Core Ultra 7 165H در ارائه کیفیت عملکردی برای بازی Baldur’s Gate 3 که در رویداد  Game Awards به عنوان بهترین بازی سال معرفی شد، (در رزولوشن 1080P و تنظیمات متوسط)، تا 100 درصد عملکرد بهتری خواهد داشت. اینتل همچنین انتظار دارید تا سطح عملکردی در محصولات رقبا با پردازنده‌هایی مانند AMD Ryzen 7 7840U نیز تا همین حد برتر باشد.

این پردازنده‌ها همچنین از فناوری XeSS (Xe Super Sampling) اینتل نیز استفاده کنید و نرخ فریم در آنها می‌تواند تقریباً سه برابر از سخت‌افزار نسل سیزدهم فراتر رود. XeSS از دستورالعمل‌های استنتاج هوش مصنوعی اینتل بهره می‌برد و به کمک آنها عملکرد گرافیکی تراشه را ارتقا می‌دهد. خبر خوب دیگر مدیران اینتل در این رویداد این بود که در حال حاضر XeSS روی بیش از 90 بازی با موفقیت اجرا شده و قابل استفاده است.

هوش مصنوعی داخل Core Ultra چقدر قدرتمند است؟

سومین کارت بازی اینتل در این رویداد که هوش مصنوعی باشد نیز برگه‌ای خواهد بود که اینتل قمار بزرگی را روی آن بسته و با جای دادن واحد NPU یکسان برای همه تراشه‌ها ظاهراً قصد دارد، هر چه که باشد، عملکرد هوش مصنوعی خود را فراتر از AMD ببرد.

البته اگر بخواهیم داستان را کمی باز کنیم باید بگوییم که در مورد ادعای دو شرکت در این  بخش اندکی بحث وارد است. همانطور که گفتیم تراشه‌های Core Ultra اولین محصولات اینتل با یک واحد پردازش عصبی یکپارچه (NPU) هستند که مجزا از GPU و CPU برای انجام محاسبات هوش مصنوعی کار می‌کند. اینتل ادعای 34 تریلیون عملیات در ثانیه (34 TOPS) برای بیان توان پردازشی این واحد را دارد.

برای مقایسه باید بگوییم که شرکت کوالکام در پردازنده‌های لپ تاپ جدید خود موسوم به Snapdragon X Elite این توان را 45 TOPS اعلام کرده و AMD نیز در هنگام معرفی سری رایزن 8000 این توان را 39 TOPS اعلام کرده است که با واحدهای جدید NPU Hawk Point درون تراشه‌های لپ‌تاپ جدید تیم قرمز جای ارائه می‌شوند. با این وجود جالب است که اینتل همچنین در تلاش است تا تولیدکنندگان برنامه‌های بر پایه هوش مصنوعی را ترغیب کند که به صورت ویژه محصولات خود را برای عملکرد بهتر روی اعضای خانواده Core Ultra توسعه دهند!

به یاد داشته باشید، رایانه های شخصی، عملیات ویژه هوش مصنوعی را به صورت محلی و روی پردازنده داخلی دستگاه اجرا می کنند، نه در فضای ابری. این بدان معناست که در سال 2023، خریداران PC می توانند بین اجرای یک برنامه اختصاصی هوش مصنوعی (مانند چت بات یا یک تولید کننده تصور بر پایه هوش مصنوعی مانند Stable Diffusion) روی سخت افزار محلی یا فضای ابری نیز آزادانه انتخاب خود را داشته باشند و دیگر الزامی به اتصال همیشگی به اینترنت پرسرعت نیست.

اینتل مدعی است که با بیش از 100 توسعه دهنده برنامه‌های هوش مصنوعی وارد همکاری شده که از مان آنها می‌توان به نام‌های بزرگی مانند Adobe، Microsoft، Zoom، Audacity، Dolby و Cisco’s WebEx اشاره کرد.

اینتل همچنین ادعا می کند که NPU را می توان برای بهبود عملکرد در مقایسه با نسل قبل (1.7 برابر بهتر در Stable Diffusion، در مقایسه با Core i7-1370P) و برای صرفه جویی در مصرف انرژی (38 درصد مصرف انرژی کمتر در زوم) مورد استفاده قرار داد. اینتل همچنین تصدیق نموده که با استفاده از نمونه‌های ساخته شده با پردازنده‌های نسل 14 در برنامه های مختلف، مانند Premiere Pro و Wondershare Filmora، عملکرد رندرینگ پس از فعال شدن ویژگی های هوش مصنوعی بهبود مشهودی یافته است.

به هر حال باید منتظر بمانیم تا ببینیم که آیا کاربران از قابلیت‌های جدید هوش مصنوعی استفاده خواهند کرد یا به سادگی از رایانه‌های شخصی مجهز به هوش مصنوعی، از جمله رایانه‌های مجهز به Core Ultra، به عنوان لپ‌تاپ‌های سنتی خود استفاده می‌کنند.

نظر شما در مورد پردازنده‌های Intel Core Ultra چیست؟